تشنج چیست؟ بررسی دلایل، انواع و اقدامات فوری هنگام بروز تشنج

مقدمه و شناخت

تشنج چیست؟

تشنج یک فعالیت الکتریکی غیرعادی و ناگهانی در مغز است که برای لحظاتی عملکرد طبیعی آن را مختل می‌کند. برای درک بهتر این پدیده، تصور کنید که مغز شما یک شبکه پیچیده از میلیاردها سلول عصبی است که با پیام‌های الکتریکی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.

در حالت عادی، این پیام‌ها به‌صورت منظم و هماهنگ منتقل می‌شوند. اما در زمان بروز تشنج، این نظم به هم می‌ریزد و یک انفجار یا طوفان الکتریکی موقت رخ می‌دهد. این اختلال موقت می‌تواند باعث تغییرات غیرارادی و ناگهانی در حرکت بدن، احساسات، رفتار یا سطح هوشیاری فرد شود.

بسیار مهم است که بدانید تشنج خود یک بیماری نیست، بلکه یک نشانه یا علامت است که می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. از جمله دلایل تشنج می‌توان به بیماری‌های زمینه‌ای مانند صرع (که شایع‌ترین علت تشنج‌های مکرر است) یا شرایط موقتی مانند تب بسیار بالا، آسیب مغزی، یا حتی نوسانات قند خون اشاره کرد.

انواع تشنج کدامند؟

برای درک بهتر انواع تشنج، متخصصان آن‌ها را بر اساس محلی که فعالیت الکتریکی غیرعادی در مغز آغاز می‌شود، دسته‌بندی می‌کنند. به‌جای سردرگم شدن با لیست اسامی پزشکی، بهترین راه این است که این تشنج‌ها را به دو دسته اصلی تقسیم کنیم.

• تشنج‌های کانونی: این نوع از تشنج‌ها از یک ناحیه یا کانون مشخص در یک سمت مغز شروع می‌شوند. علائم آن‌ها بسته به اینکه کدام قسمت از مغز درگیر شده، متفاوت است و ممکن است بر هوشیاری فرد تأثیر بگذارد یا نگذارد.
• تشنج‌های عمومی: همان‌طور که از نامشان پیداست، این تشنج‌ها به نظر می‌رسد از همان ابتدا هر دو طرف مغز را درگیر می‌کنند. این تشنج‌ها معمولاً با از دست دادن هوشیاری همراه هستند و علائم آن‌ها هر دو سمت بدن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

بر اساس این دو دسته‌بندی اصلی، انواع تشنج عبارتند از:

تشنج‌های کانونی

• تشنج کانونی با هوشیاری کامل: در این نوع تشنج، فرد هوشیاری خود را از دست نمی‌دهد و ممکن است در طول این اتفاق توانایی صحبت کردن و به‌خاطر سپردن آن را داشته باشد. این تشنج می‌تواند باعث تغییراتی در احساسات، حواس (مانند بویایی، چشایی، یا شنوایی)، یا حرکات غیرارادی در یک بخش از بدن شود.
• تشنج کانونی با اختلال در هوشیاری: در این حالت، فرد هوشیاری یا آگاهی خود را از دست می‌دهد و ممکن است پس از پایان تشنج، آن را به خاطر نیاورد. علائم می‌تواند شامل خیره شدن به فضا، حرکات تکراری مانند مالیدن دست‌ها، یا بی‌توجهی به محیط اطراف باشد.

تشنج‌های عمومی

• تشنج تونیک – کلونیک (که قبلاً با نام گرند مال شناخته می‌شد): این شناخته‌شده‌ترین نوع تشنج است که با از دست دادن هوشیاری، سفت شدن بدن (فاز تونیک) و به دنبال آن حرکات ریتمیک و تکان‌های شدید (فاز کلونیک) همراه است. در این نوع تشنج، ممکن است فرد زبان خود را گاز بگیرد یا کنترل ادرار و مدفوع را از دست بدهد.
• تشنج ابسنس (که قبلاً با نام پتیت مال شناخته می‌شد): این تشنج بیشتر در کودکان دیده می‌شود و شامل یک مکث یا خیره شدن کوتاه و ناگهانی به فضا است که معمولاً کمتر از ۱۰ ثانیه طول می‌کشد. فرد در این زمان بی واکنش است و ممکن است چندین بار در روز این حالت را تجربه کند.
• تشنج آتونیک (یا تشنج افتادن): این تشنج باعث از دست دادن ناگهانی و کوتاه‌مدت قدرت عضلانی می‌شود که اغلب منجر به افتادن فرد به زمین می‌گردد.
• تشنج تونیک: این نوع تشنج تنها باعث سفت شدن و منقبض شدن ناگهانی عضلات، به‌ویژه در پشت، بازوها و پاها می‌شود و ممکن است فرد را به زمین بیندازد.
• تشنج کلونیک: این تشنج باعث حرکات ریتمیک و تکراری عضلانی می‌شود که معمولاً بازوها، صورت و گردن را درگیر می‌کند.
• تشنج میوکلونیک: این تشنج شامل تکان‌ها یا پرش‌های ناگهانی، کوتاه و شبیه به شوک الکتریکی در یک عضله یا گروهی از عضلات است. معمولاً فرد هوشیاری خود را از دست نمی‌دهد.

علائم و علت‌ها

تشنج چه علائمی دارد؟

علائم تشنج می‌تواند بسیار مختلف باشد و از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این علائم بستگی به این دارد که کدام ناحیه از مغز درگیر شده و شدت فعالیت الکتریکی چقدر است.

برخی از شایع‌ترین علائم تشنج عبارتند از:

• از دست دادن هوشیاری یا آگاهی
• حرکات غیرقابل‌کنترل بدن مانند لرزش، اسپاسم عضلانی، سفت شدن عضلات یا تشنج‌های ریتمیک
• خیره شدن به فضا یا نگاهی خالی و بی‌حس

علاوه بر این، ممکن است علائم کمتر آشکار دیگری نیز رخ دهد که شامل موارد زیر است:

• سفت شدن دندان‌ها یا دندان قروچه
• آبریزش دهان یا کف کردن
• حرکات غیرعادی چشم
• از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع
• تغییرات خلقی ناگهانی مانند ترس، اضطراب یا شادی بی‌دلیل
• ایجاد صداهای غیرعادی مانند ناله یا خرناس

تمامی این علائم موقتی هستند و معمولاً از چند ثانیه تا چند دقیقه به طول می‌انجامند.

مراحل تشنج چیست؟

تشنج یک اتفاق ناگهانی است، اما اغلب مانند یک فرایند با مراحل مشخص رخ می‌دهد. این مراحل عبارتند از:

1- مرحله پرودروم

این مرحله می‌تواند ساعت‌ها یا حتی روزها قبل از وقوع تشنج رخ دهد. علائم آن اغلب نامشخص و مبهم هستند، مانند تغییر در خلق و خو (مثلاً تحریک‌پذیری یا اضطراب)، مشکل در تمرکز، سرگیجه، یا اختلال در خواب.

همه افراد این مرحله را تجربه نمی‌کنند، اما اگر آن را بشناسید، می‌تواند به شما در آمادگی در برابر تشنج کمک کند.

2- مرحله آئورا

این مرحله در واقع اولین علامت تشنج است و درست قبل از شروع علائم اصلی (مرحله ایکتال) رخ می‌دهد. آئورا می‌تواند به‌صورت تغییر در حواس، مانند دیدن نورهای عجیب، شنیدن صداهای غیرعادی، یا احساس بوی یا مزه غیرمنتظره باشد.

همچنین ممکن است شامل احساسات ناگهانی ترس، وحشت، یا احساس آشنایی غیرواقعی (دژاوو) باشد. اگرچه آئورا بخشی از خود تشنج است، اما به‌عنوان یک علامت هشدار اولیه عمل می‌کند و به فرد زمان می‌دهد تا خود را به یک مکان امن منتقل کند.

البته لازم به ذکر است که آئورا در واقع نوعی تشنج کانونی بسیار خفیف است و مختص همه بیماران نیست.

3- مرحله ایکتال

این همان دوره‌ای است که علائم فیزیکی و قابل مشاهده تشنج در آن به طور فعال رخ می‌دهند. طول این مرحله بسته به نوع تشنج متفاوت است، از چند ثانیه خیره شدن تا چند دقیقه لرزش شدید.

علائمی که مردم معمولاً با تشنج می‌شناسند، مانند حرکات غیرقابل‌کنترل بدن، سفتی عضلات، یا از دست دادن هوشیاری، در این مرحله اتفاق می‌افتند.

4- مرحله پُست‌ایکْتال

این مرحله، دوره ریکاوری پس از پایان تشنج است. این دوره می‌تواند از چند دقیقه تا چندین ساعت طول بکشد. در این زمان، فرد ممکن است گیج، سردرگم و بسیار خسته باشد. علائم دیگر می‌تواند شامل سردرد، درد عضلانی، ضعف در یک طرف بدن، یا مشکل در صحبت کردن و به خاطر سپردن اتفاقات باشد.

گاهی اوقات، افراد در این مرحله احساسات شدیدی مانند شرم یا ترس را تجربه می‌کنند. بسیار مهم است تا فرد و اطرافیانش بدانند که گیجی و خستگی پس از تشنج طبیعی است و نباید باعث نگرانی بیشتر شود.

علائم هشدار دهنده تشنج کدامند؟

برخی افراد قبل از شروع کامل تشنج، علائم هشداردهنده‌ای را تجربه می‌کنند که به آن‌ها زمان می‌دهد تا برای اتفاق پیش رو آماده شوند. این علائم ممکن است در همه افراد رخ ندهند، اما توجه به آن‌ها می‌تواند به مدیریت بهتر شرایط کمک کند.

این علائم هشداردهنده اغلب به فاز آئورا مربوط می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:

• علائم حسی: این علائم بر حواس پنج‌گانه شما تأثیر می‌گذارند. ممکن است دیدن نورهای چشمک‌زن، تصاویر مبهم یا مشکل در دید را تجربه کنید. همچنین ممکن است صداهای غیرمنتظره‌ای بشنوید، بوهای عجیب (مانند بوی سوختگی) را حس کنید یا طعم‌های ناآشنا و غیرعادی (مانند طعم فلزی یا تلخ) را در دهان خود احساس کنید. حتی ممکن است احساس‌های غیرمعمولی مانند سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی در پوست خود داشته باشید.
• تغییرات عاطفی: ممکن است بدون هیچ دلیلی احساس ترس، وحشت یا شادی شدید کنید. همچنین حس دژاوو (آشنا بودن یک تجربه جدید) یا ژامه‌وو (ناآشنا بودن یک تجربه آشنا) نیز می‌تواند رخ دهد.
• علائم اتونومیک: این علائم مربوط به سیستم‌های خودکار بدن شما هستند. ممکن است ناگهان دچار تعریق زیاد شوید، آبریزش دهان پیدا کنید، احساس ناراحتی معده داشته باشید یا پوستتان رنگ‌پریده شود.

چه چیزی باعث تشنج می‌شود؟

تشنج یک علامت است و می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. در برخی موارد، علت آن مشخص نیست که به آن‌ها تشنج‌های ایدیوپاتیک گفته می‌شود. بااین‌حال، شایع‌ترین دلایل تشنج عبارتند از:

• آسیب‌های مغزی: مانند ضربه به سر، سکته مغزی، تومورهای مغزی، یا بیماری‌های دژنراتیو مغز مثل آلزایمر.
• عفونت‌ها: عفونت‌های مغزی مانند مننژیت یا آنسفالیت.
• تب بالا: به‌ویژه در کودکان خردسال که به آن تشنج ناشی از تب گفته می‌شود.
• اختلالات متابولیک ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای: مانند دیابت و وسانات شدید قند خون، بیماری‌های قلبی، یا نارسایی کبد و کلیه یا عدم تعادل الکترولیت‌ها مثل سدیم یا کلسیم.
• مصرف مواد: استفاده از مواد مخدر مانند کوکائین و آمفتامین یا مصرف بیش از حد الکل.

عوامل محرک تشنج کدامند؟

درحالی‌که علل تشنج به شرایط زمینه‌ای مربوط می‌شوند، عوامل محرک، شرایط یا رفتارهایی در زندگی روزمره هستند که می‌توانند باعث شروع یک تشنج در فردی با آمادگی قبلی شوند. شناخت و کنترل این محرک‌ها می‌تواند به کاهش دفعات تشنج کمک کند. برخی از رایج‌ترین عوامل محرک عبارتند از:

• کمبود خواب: یکی از شایع‌ترین و قوی‌ترین محرک‌های تشنج
• استرس شدید: استرس عاطفی و جسمی می‌تواند باعث تشنج شود
• تغییرات هورمونی: مانند تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی
• تب بالا یا بیماری‌های دیگر
• عدم مصرف به‌موقع داروها: فراموش کردن یا قطع خودسرانه داروهای ضدتشنج
• مصرف الکل و مواد مخدر
• نورهای چشمک‌زن: در موارد نادر، نورهای چشمک‌زن مانند نورهای موجود در ویدئوگیم‌ها یا کلوب‌های شبانه می‌توانند محرک تشنج باشند
• نوسانات قند خون: مانند کاهش یا افزایش شدید قند خون

عوامل خطر تشنج چیست؟

در برخی افراد، برخی عوامل مشخص می‌توانند احتمال بروز تشنج را افزایش دهند. این عوامل به شامل موارد زیر هستند.

• سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده‌تان سابقه تشنج یا صرع دارد.
• سن: کودکان زیر ۱۸ سال و افراد بالای ۵۰ سال بیشتر در معرض خطر تشنج هستند.
• آسیب‌های مغزی: سابقه ضربه به سر، سکته مغزی، یا تومور مغزی
• بیماری‌های زمینه‌ای: مانند بیماری‌های شناختی یا دمانس (مثل آلزایمر)
• مصرف مواد: سابقه مصرف الکل یا مواد مخدر

تشنج چه عوارض و خطراتی را به دنبال دارد؟

تشنج به‌خودی‌خود خطرناک نیست، اما می‌توانند باعث آسیب به فرد یا اطرافیانش شوند. مهم است که به این موارد با دیدی آگاهانه نگاه کنیم، نه وحشت‌زده، تا بتوانیم برای آن‌ها چاره‌اندیشی کنیم.

• سقوط و آسیب‌دیدگی: اگر تشنج درحالی‌که ایستاده‌اید رخ دهد، خطر افتادن و آسیب به سر یا شکستگی استخوان وجود دارد.
• خطر غرق شدن: تشنج در حین حمام کردن یا شنا می‌تواند بسیار خطرناک باشد و به غرق شدن منجر شود.
• تصادفات رانندگی: از دست دادن هوشیاری در هنگام رانندگی می‌تواند یک حادثه رانندگی بسیار جدی را به دنبال داشته باشد. به همین دلیل، افراد دارای تشنج‌های کنترل‌نشده باید از رانندگی اجتناب کنند.
• عوارض در بارداری: تشنج در دوران بارداری می‌تواند هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک باشد. همچنین، برخی از داروهای ضدتشنج می‌توانند خطر نقص مادرزادی را افزایش دهند، به همین دلیل مشورت با پزشک در این دوران حیاتی است.
• مشکلات روحی و روانی: افرادی که تشنج را تجربه می‌کنند، بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی و اضطراب هستند. این مسئله می‌تواند ناشی از مقابله با خود تشنج یا عوارض جانبی داروهای ضد تشنج باشد.
• مرگ ناگهانی (SUDEP): در موارد بسیار نادر، تشنج می‌تواند منجر به مرگ ناگهانی و غیرمنتظره در افراد مبتلا به صرع شود. مدیریت صحیح و کنترل تشنج‌ها نقش کلیدی در کاهش این خطر دارد.

تشخیص و آزمایش‌ها

تشنج چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص تشنج، یک فرایند دقیق پزشکی است که معمولاً توسط یک متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) انجام می‌شود. پزشک با بررسی دقیق سابقه پزشکی شما، پرسیدن سوالاتی درباره علائم و اتفاقات پیش و پس از تشنج و انجام معاینه فیزیکی و عصبی، فرایند تشخیص را آغاز می‌کند.

مهم‌ترین بخش تشخیص، توصیف دقیق آنچه در طول تشنج رخ داده است. ازآنجایی‌که ممکن است فرد پس از تشنج اتفاقات را به‌خاطر نیاورد، شرح دقیق شاهدان عینی، مانند خانواده یا دوستان، بسیار مهم و حیاتی است. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا نوع تشنج و محل شروع آن را در مغز شناسایی کند.

چه آزمایش‌هایی تشنج را تشخیص می‌دهند؟

پس از معاینه بالینی، پزشک ممکن است آزمایش‌های مختلفی را برای تأیید وقوع تشنج و پیدا کردن علت آن تجویز کند. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا تصویر واضح‌تری از فعالیت مغز شما به دست آورد و علت زمینه‌ای را پیدا کند.

• نوار مغز (EEG): این آزمایش مهم‌ترین ابزار برای تشخیص تشنج است. در نوار مغز، الکترودهایی روی پوست سر شما قرار داده می‌شوند تا فعالیت الکتریکی مغز را ثبت کنند. این آزمایش می‌تواند الگوهای غیرعادی فعالیت الکتریکی را که در زمان تشنج یا حتی بین آن‌ها رخ می‌دهد، شناسایی کند.
• تصویربرداری (MRI و CT Scan): این آزمایش‌های تصویربرداری، عکس‌های دقیقی از ساختار مغز می‌گیرند. پزشک از این عکس‌ها برای پیدا کردن دلایل فیزیکی تشنج مانند تومورهای مغزی، آسیب‌های ناشی از سکته مغزی یا ناهنجاری‌های دیگر استفاده می‌کند.
• آزمایش خون: این آزمایش می‌تواند به شناسایی دلایل زمینه‌ای تشنج کمک کند. از طریق آزمایش خون، می‌توان سطح قند، سدیم یا دیگر الکترولیت‌ها را بررسی کرد و همچنین وجود عفونت‌هایی را که می‌توانند باعث تشنج شوند، شناسایی نمود.
• پونکسیون کمری (Spinal Tap): در این روش، پزشک نمونه‌ای از مایع نخاعی را برای بررسی عفونت‌ها یا التهاب‌هایی که ممکن است علت تشنج باشند، جمع‌آوری می‌کند.
• آزمایش ژنتیک: درصورتی‌که پزشک به یک علت ژنتیکی برای تشنج مشکوک باشد، این آزمایش‌ها می‌توانند به شناسایی ژن‌های مرتبط کمک کنند.

درمان و دارو‌ها

تشنج چگونه درمان می‌شود؟

هدف اصلی از درمان تشنج، یافتن بهترین روشی است که بتواند تشنج‌ها را متوقف کند و درعین‌حال، کمترین عوارض جانبی را به دنبال داشته باشد. روش درمانی بر اساس نوع، شدت و علت تشنج انتخاب می‌شود.

• مدیریت علت زمینه‌ای: اگر تشنج به دلیل یک بیماری دیگر مانند عفونت یا نوسانات قند خون باشد، اولین قدم در درمان، کنترل و درمان آن بیماری زمینه‌ای است. با رفع مشکل اصلی، تشنج‌ها ممکن است به طور کامل متوقف شوند.
• دارودرمانی: رایج‌ترین روش برای درمان تشنج‌ها، مصرف داروهای ضدتشنج است. این داروها به مدیریت فعالیت الکتریکی مغز کمک می‌کنند تا از وقوع تشنج جلوگیری یا دفعات و شدت آن را کاهش دهند.
• جراحی: اگر آزمایش‌ها نشان دهند که تشنج‌ها از یک نقطه مشخص در مغز شروع می‌شوند که برای عمل جراحی امن است، ممکن است پزشک جراحی را برای از بین بردن آن ناحیه توصیه کند.
• رژیم‌های غذایی: در برخی موارد که داروها مؤثر نیستند، پزشک ممکن است رژیم‌های غذایی خاصی مانند رژیم کتوژنیک را بیشتر برای کودکان پیشنهاد کند. این رژیم‌ها بسیار کم کربوهیدرات و پرچرب هستند و می‌توانند به کاهش تشنج‌ها کمک کنند.
• تحریک مغزی: روش‌های پیشرفته‌تری مانند تحریک عصب واگ یا تحریک عمیق مغز شامل کاشت یک دستگاه در بدن هستند که سیگنال‌های الکتریکی به مغز ارسال می‌کنند و به کنترل تشنج‌ها کمک می‌کنند.

داروهای تشنج کدامند؟

داروهای ضدتشنج متعددی وجود دارند و پیدا کردن داروی مناسب و دوز صحیح برای هر فرد ممکن است چند ماه طول بکشد. پزشک با در نظر گرفتن سن، نوع تشنج، دفعات وقوع و وضعیت کلی سلامت فرد، داروی مناسب را تجویز می‌کند. برخی از داروهای رایج عبارتند از:

• کاربامازپین
• دیازپام
• گاباپنتین
• لاموتریژین
• اکس‌کاربازپین
• فنی‌توئین
• پرگابالین و
• والپروئیک اسید

هرگز نباید مصرف داروهای ضدتشنج را بدون مشورت با پزشک خود قطع کنید یا دوز آن را تغییر دهید. این کار می‌تواند منجر به بازگشت یا بدتر شدن تشنج‌ها شود.

نکته بسیار مهم: دیازپام داروی خط اول درمان مداوم صرع نیست بلکه برای قطع فوری تشنج (Status epilepticus) استفاده میشود. پرگابالین هم معمولا به‌عنوان ضدتشنج اصلی استفاده نمی‌شود و بیشتر در درد نوروپاتیک کاربرد دارد.

اگر تشنج داشته باشم چه انتظاری می‌توانم داشته باشم؟

تنها کمتر از ۵۰% از افرادی که یک بار یک تشنج بدون علت مشخص را تجربه کرده‌اند ممکن است تشنج دیگری را نیز تجربه کنند. اگر تشنج دوم رخ دهد، پزشک شما ممکن است شروع داروهای ضد تشنج را توصیه کنند.

برای تشنج‌های تحریک شده، خطر تشنج مجدد به علت تشنج اول بستگی دارد. اگر این علت قابل درمان باشد، خطر تشنج مجدد شما کم است (مگر اینکه شرایطی که باعث تشنج اول شده است، تکرار شود).

داروها ممکن است از تشنج جلوگیری کنند یا تعداد دفعات وقوع آنها را کاهش دهند. بااین‌حال، گاهی اوقات برای یافتن دارویی که بهترین عملکرد را داشته باشد، باید چندین دارو (یا ترکیبی از آنها) را امتحان کنید.

در برخی موارد، درمان تشنج تنها با دارو ممکن است دشوارتر باشد. پزشک ممکن است جراحی، پیروی از یک برنامه غذایی خاص یا سایر گزینه‌های درمانی را تجویز کند.

اگر تشنج‌ها اغلب اتفاق می‌افتند، پزشک شما می‌تواند به شما در انجام اقدامات احتیاطی برای ایمن ماندن کمک کند. می‌توانید با اطلاع‌رسانی و آگاهی دادن به اطرافیان خود کمک کنید تا بدانند در صورت تشنج چه کاری باید انجام دهند.

تشنج چقدر طول می‌کشد؟

بیشتر تشنج‌ها بسیار کوتاه هستند. به طور میانگین، اکثر تشنج‌ها بین ۳۰ ثانیه تا ۲ دقیقه طول می‌کشند. تشنجی که برای بیش از ۵ دقیقه ادامه پیدا کند، یک وضعیت اورژانسی پزشکی محسوب می‌شود و نیاز به مراقبت فوری دارد. به‌ندرت پیش می‌آید که یک تشنج بیش از ۱۵ دقیقه طول بکشد.

پیشگیری، مدیریت و کنترل

آیا می‌توان از تشنج پیشگیری کرد؟

در حالی که نمی‌توان به طور کامل از تشنج پیشگیری کرد، اما با کنترل عوامل محرک و پایبندی به برنامه درمانی خود، می‌توان دفعات آن را به طور چشمگیری کاهش داشت.

• مصرف منظم داروها: مهم‌ترین قدم در مدیریت تشنج، مصرف منظم و دقیق داروهای ضد تشنج طبق دستور پزشک است. فراموش کردن یک وعده یا قطع خودسرانه دارو می‌تواند باعث بازگشت تشنج شود.
• داشتن خواب کافی: کمبود خواب یکی از قوی‌ترین محرک‌های تشنج است؛ بنابراین، داشتن یک برنامه خواب منظم و کافی، بسیار مهم است.
• مدیریت استرس: پیدا کردن راه‌های سالم برای مدیریت استرس روزمره، مانند ورزش، یوگا، یا مدیتیشن، می‌تواند به کاهش خطر تشنج کمک کند.
• اجتناب از محرک‌ها: اگر محرک‌های خاصی مانند الکل، یا نورهای چشمک‌زن را در خود شناسایی کرده‌اید، از آن‌ها اجتناب کنید.
• رعایت رژیم غذایی سالم: یک رژیم غذایی متعادل و سالم و دوری از مصرف الکل و مواد مخدر نیز به کنترل وضعیت کمک می‌کند.

اگر فرد دچار تشنج شد چه اقداماتی انجام دهیم؟

دیدن تشنج یک فرد جلوی چشمانتان می‌تواند ترسناک باشد، اما اقدامات ساده و سریع شما می‌تواند جان او را نجات دهد و از آسیب دیدن او جلوگیری کند. در هنگام تشنج، به‌جای وحشت‌زده شدن، اقدامات زیر را به ترتیب انجام دهید:

راهنمای مراجعه به پزشک

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان تشنج را تجربه کرده‌اید، مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق و یافتن علت آن بسیار مهم است. حتی اگر تشنج کوتاه بوده و به نظر می‌رسد مشکلی پیش نیامده است، باز هم نیاز به معاینه و بررسی پزشکی وجود دارد. به‌طورکلی، در شرایط زیر باید به پزشک مراجعه کنید:

• اگر اولین تشنج خود را تجربه کرده‌اید: حتی اگر تنها یک بار این اتفاق افتاده باشد، نیاز به معاینه پزشکی دارید.
• اگر تشنج‌ها تکرار می‌شوند: اگر بیش از یک تشنج داشته‌اید.
• اگر تشنج با تب بالا همراه است: به‌خصوص اگر تب بالا برای شما غیرعادی است.
• اگر بیماری‌های زمینه‌ای دارید: مانند دیابت یا مشکلات قلبی، یا اگر باردار هستید.
• اگر پس از تشنج دچار آسیب شده‌اید یا تشنج در آب اتفاق افتاده است.

چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کرد؟

برخی از شرایط تشنج، یک وضعیت اضطراری محسوب می‌شوند و باید بلافاصله با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید. هرگز در این شرایط درنگ نکنید:

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

تشنج ممکن است برای برخی همان شکلی که در برنامه‌های تلویزیونی یا فیلم‌های درام اتفاق می‌افتد به نظر برسند، اما می‌توانند برای شما یا یکی از عزیزانتان یک اتفاق روزمره یا مکرر باشند.

تجربه این اتفاق ناخوشایند و تماشای آنها حتی ترسناک‌تر است. ممکن است قبل، حین و بعد از تشنج، احساس خوبی نداشته باشید و احتمالاً برای بهبودی به زمان نیاز خواهید داشت.

حتی اگر تشنج‌ها خارج از کنترل شما باشند، یک پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا بتواند کم کم این کنترل را در دستان خود بگیرید. پزشک شما ممکن است تکنیک‌های مدیریتی را برای یک بیماری زمینه‌ای توصیه کند، یا به شما کمک کند راه‌هایی برای شناسایی و اجتناب از عوامل محرک پیدا کنید.

داروها می‌توانند برای کاهش تشنج‌های مکرر بسیار مفید باشند و اگر سایر انواع درمان به‌خوبی عمل نکنند، جراحی می‌تواند یک گزینه باشد.

اگر در مورد آنچه باید انتظار داشته باشید یا نحوه ایمن نگه داشتن خود یا یکی از عزیزانتان در صورت تشنج سوالی دارید، از پرسیدن آن از پزشک خود تردید نکنید.